Publikujemy listę pytań, które pomogą przygotować się do ewentualnej kontroli funduszu sołeckiego. Pytania pochodzą z protokołów kontroli funduszu sołeckiego przeprowadzanych przez Regionalne Izby Obrachunkowe.

Prawidłowość wniosku sołectwa przyjętego do realizacji

1. Czy urząd gminy jest w posiadaniu dokumentacji potwierdzającej, że wniosek w sprawie przeznaczenia funduszu został uchwalony przez zebranie wiejskie?
2. Czy wniosek uchwalono prawidłowo?
3. Czy wniosek wpłynał do urzędu gminy w terminie do 30 września?
4. Czy wniosek zawiera wszystkie elementy wymagane przepisami art. 4 ust. 3 u.f.s.?
5. Czy przedsięwzięcia zawarte we wniosku są zgodne z przepisami art. 1 ust. 3 u.f.s.?
6. Czy można przyjąć, że przedsięwzięcia zawarte we wniosku mieściły się w ramach środków przypadających sołectwu?
7. Czy wójt (burmistrz) powierzył w formie pisemnej konkretnemu pracownikowi (pracownikom) obowiązki w zakresie weryfikacji prawidłowości składanych przez sołectwa wniosków?

Pobierz pytania w formie załącznika TUTAJ.

Wydatkowanie środków funduszu sołeckiego

1. Czy w uchwale budżetowej ujęto jako wydatki realizowane w ramach funduszu sołeckiego wyłącznie przedsięwzięcia zgodne z przyjętymi do realizacji wnioskami sołectw?
2. Czy rada gminy uchwalając budżet uznała wszystkie ujęte w projekcie przedsięwzięcia za prawidłowe (art. 4 ust. 7 u.f.s.)?
3. Czy w trakcie roku budżetowego zachowano zgodność między przedsięwzięciami wynikającymi z przyjętych do realizacji wniosków sołectw a postanowieniami uchwały budżetowej?
4. Czy zrealizowano wszystkie ujęte w uchwale budżetowej przedsięwzięcia zgłoszone przez sołectwa we wnioskach?
5. Czy środki funduszu sołeckiego wydatkowano wyłącznie na zadania wynikające z wniosków sołectw przyjętych do realizacji w trybie u.f.s.?
6. Czy wójt (burmistrz) wyznaczył pisemnie pracownika właściwego do merytorycznej kontroli dowodów księgowych i zatwierdzania ich jako dokumentujących wydatki wykonane w ramach funduszu sołeckiego?
7. Czy przewidziano w dokumentacji opisującej przyjęte zasady rachunkowości zasady ujmowania w ewidencji wydatków uznanych za wykonane w ramach funduszu w celu zapewnienia danych do wypełnienia kolumny 10 w sprawozdaniu Rb-28S?
8. Czy faktycznie w ewidencji wyodrębniano wydatki wykonane w ramach funduszu sołeckiego (w tym także w sytuacji braku regulacji wewnętrznych w tym zakresie)?
9. Czy w przypadku prowadzenia ewidencji wydatków wykonanych w ramach funduszu dane zawarte w kolumnie 10 sprawozdania Rb-28S są zgodne z tą ewidencją?

Pobierz pytania w formie załącznika TUTAJ.

Wniosek o zwrot z budżetu państwa części wydatków poniesionych w ramach funduszu sołeckiego

1. Czy gmina złożyła do wojewody wniosek o zwrot części wydatków wykonanych w ramach funduszu?
2. Czy we wniosku ujęto wszystkie wydatki poniesione na realizację przedsięwzięć wynikających z wniosku sołectwa do wysokości kwoty przypadającej sołectwu na podstawie art. 2 ust. 1 u.f.s.?
3. Czy we wniosku o zwrot ujęto wyłącznie wydatki na realizację przedsięwzięć wynikających z prawidłowych wniosków sołectw, złożonych w trybie art. 4 u.f.s.?
4. Czy we wniosku o zwrot ujęto wyłącznie wydatki poniesione w roku budżetowym (między 1 stycznia a 31 grudnia roku realizacji funduszu)?
5. Czy gmina wykazała we wniosku prawidłową kwotę należnego jej zwrotu?

Pobierz pytania w formie załącznika TUTAJ.

Przykładowe dokumenty zawierające wymienione wyżej pytania

Gmina ŁUKTA

Protokół kontroli problemowej w ramach kontroli koordynowanej funduszu sołeckiego w latach 2009-2011 dostępny jest TUTAJ.

Wystąpienie pokontrolne w ramach ww. kontroli dostępne jest TUTAJ.

Gmina EŁK

Protokół kontroli problemowej w ramach kontroli koordynowanej funduszu sołeckiego w latach 2009-2011 dostępny jest TUTAJ.

Wystąpienie pokontrolne w ramach ww. kontroli dostępne jest TUTAJ.

Wojewodowie wyciągają wnioski

Wojewodowie prowadzą czynności kontrolne w zakresie wykorzystania dotacji celowej, przeznaczonej na zwrot części wydatków poniesionych w ramach funduszu sołeckiego. Nasz raport dotyczy stanu na lata 2012-2013. W powyższym okresie w województwach dolnośląskim, łódzkim, małopolskim oraz pomorskim pracownicy urzędów wojewódzkich przeprowadzili kontrole dotyczące funduszu sołeckiego. W pozostałych województwach wojewodowie weryfikując wnioski o zwrot części wydatków z funduszy sołeckich, korzystali z materiałów przekazanych przez regionalne izby obrachunkowe (RIO). Jedynie w województwie warmińsko-mazurskim urząd nie prowadził kontroli, jak również nie wpłynęły do urzędu wojewódzkiego informacje o nieprawidłowościach dotyczących realizacji funduszu sołeckiego z RIO.

Proponujemy zapoznać się z przykładowymi wystąpieniami pokontrolnymi:

1.  Gmina Dzierżoniów (dolnośląskie; kontrola Urzędu Wojewódzkiego). Dokumentacja dostępna jest TUTAJ.

2. Gminy Zawady oraz Krypno (podlaskie; kontrola Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku z wnioskami przekazanymi wojewodzie). Dokumentacja dla gm. Zawady dostępna jest TUTAJ i TUTAJ oraz dla gm. Krypno TUTAJ.

Działania wojewodów na rzecz lepszej rozliczalności funduszu sołeckiego

Jak zauważył prezes RIO w Bydgoszczy w piśmie skierowanym w lutym 2012 r. do wojewody kujawsko-pomorskiej (znak RIO-KF-4316-1/2012) niektóre jednostki samorządu dokonywały szczegółowej weryfikacji złożonych wniosków sołeckich dopiero na etapie sporządzania wniosków kierowanych do Pani Wojewody o zwrot z budżetu państwa części poniesionych wydatków o wartość zadań przewidzianych do realizacji przez sołectwa, których wnioski nie spełniały merytorycznych i formalnych wymogów ustawy.

Wojewoda śląski pismem z 30 kwietnia 2013r r. (znak RRIII.1331.2.2013) poinformował, iż nie prowadzi w jednostkach samorządu terytorialnego kontroli dotyczących funduszu sołeckiego, a jedynie dokonuje weryfikacji wniosków o zwrot części wydatków w ramach funduszu sołeckiego pod względem formalnym i rachunkowym. W związku ze stwierdzanymi nieprawidłowościami występującymi w powyższych wnioskach, służby wojewody wprowadziły obowiązek dostarczania wraz z wnioskiem dodatkowych dokumentów takich jak: druk RB-27S i druk RB-28S oraz przedstawiania wysokości wydatków przypadających na poszczególne sołectwa (w celu stwierdzenia czy wydatki nie przekroczyły dopuszczalnej dziesięciokrotności kwoty bazowej Kb). Działania te pozwalają na wyeliminowanie ewentualnych błędów formalno-rachunkowych na etapie składania wniosków o zwrot części wydatków w ramach funduszu sołeckiego przez gminy z terenu województwa śląskiego.

Jak zauważył wojewoda wielkopolski kontrole w zakresie funduszu sołeckiego zostaną wciągnięte do planu kontroli na 2014 rok (pismo z 6 maja 2013 r., znak IR-VIII.1331.1.2013.7), zaś prezes RIO poinformował wojewodę wielkopolskiego o nieprawidłowościach ujawnionych w kontrolach prowadzonych przez RIO w gminach Kamieniec i Lądek w zakresie przestrzegania przepisów Ustawy o funduszu sołeckim. Skan korespondencji dostępny jest TUTAJ.

Podobnie wojewoda zachodniopomorski planuje podjęcie dalszych działań w oparciu o dokumenty przekazane przez RIO. Dokumenty związane z kontrolami w województwie zachodniopomorskim dostępne są TUTAJ oraz TUTAJ.

Występują również sytuacje, w których urząd wojewódzki nie prowadził kontroli, ale wskutek działań RIO sama gmina wystąpiła do urzędu wojewódzkiego o korektę wysokości zwrotu. Jak stwierdził wojewoda podkarpacki (pismo z 30 kwietnia 2013 r.) w październiku 2012 r. gmina Boguchwała złożyła korekty wniosków o zwrot z budżetu państwa części wydatków wykonanych w ramach funduszu sołeckiego za rok 2010 i 2011. Korekty wykonano na skutek przeprowadzonej w ww. gminie kontroli przez Regionalną Izbę Obrachunkową, która wykazała, iż na skutek pominięcia przez gminę regulacji art. 2 ust. 1 ustawy o funduszu sołeckim zawyżono fundusz sołecki na lata 2010 i 2011, co było pochodną nienależnie pobranej dotacji z budżetu państwa. Burmistrz gminy Boguchwała zwrócił nienależnie otrzymaną kwotę dotacji wraz z odsetkami.

Przykłady kontroli

Przedstawiamy zróżnicowane przykłady kontroli z województw małopolskiego, pomorskiego oraz świętokrzyskiego. W roku 2012 małopolski urząd wojewódzki przeprowadził cztery kontrole, których przedmiotem była realizacja dotacji celowych na częściowy zwrot wydatków poniesionych w ramach funduszu sołeckiego. W 2013 roku wojewoda małopolski zaplanował przeprowadzenie 8 kontroli w jednostkach samorządu terytorialnego dotyczące funduszu sołeckiego.

Przykłady z Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego projektów wystąpień pokontrolnych (3, 4), wystąpień pokontrolnych (5, 6) i pisma dotyczącego zwrotu do budżetu państwa dotacji pobranej w nadmiernej wysokości (7) dostępne są po kliknięciu nazwy gminy:

3.    Gmina Nowy Targ
4.    Gmina Wolbrom
5.    Gmina Limanowa
6.    Gmina Podegrodzie
7.    Gmina Zabierzów

Wyniki kontroli prawidłowości ustalenia kwoty dotacji na realizację funduszu sołeckiego w 2011 r. (8-10) przeprowadzone przez Pomorski Urząd Wojewódzki:

8.    Gmina Bobowo (str. 7-11)
9.    Gmina Czarna Dąbrówka (str. 3-5)
10.  Gmina Szemud (str. 6-7)

Pomorski Urząd Wojewódzki poddał również powyższej kontroli gminę Stary Dzierzgoń oraz miasta i gminy: Bytów, Czersk, Kępice, Miastko, Nowy Dwór, Sztum. Wystąpienia pokontrolne są dostępne w Biuletynie Informacji Publicznej (BIP) Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego TUTAJ.

Jak informuje wojewoda świętokrzyski (pismo z 6 maja 2013 r., znak PNK-III.1331.2.2013) do Wydziału Finansów i Budżetu tut. Urzędu w 2012 r. wpłynęły dwa pisma z Regionalnej Izby Obrachunkowej w Kielcach dotyczące nieprawidłowości stwierdzonych przy realizacji funduszu sołeckiego. Powyższa korespondencja dotyczyła Miasta i Gminy Jędrzejów oraz Gminy Bliżyn. W przypadku Miasta i Gminy Jędrzejów wydana została decyzja organu I instancji w sprawie przypisania do zwrotu nadebranej części dotacji celowej w kwocie 7.517,51 zł. Nadmienić należy, że w dniu 1 października 2012 r. na rachunek bankowy Wydziału, prowadzony przez NBP O/Kielce wpłynęła w/w kwota wraz z należnymi odsetkami, przekazana przez Urząd Miejski w Jędrzejowie. Z kolei Gmina Bliżyn dokonała w dniu 19 grudnia 2012 r. dobrowolnego zwrotu kwoty 13.740,81 zł, wraz z należnymi odsetkami w wysokości 410,00 zł, stanowiącej nadebraną część dotacji przeznaczonej na zwrot wydatków wykonanych w ramach funduszu sołeckiego w 2010 i 2011 roku.

Warto zwrócić w tym miejscu uwagę na przypadek gminy Bliżyn. Do realizacji zostały przyjęte wnioski nie zawierające uzasadnienia. Jak zauważyła RIO, wójt zobowiązany był odrzucić takie wnioski, jako niespełniające warunków określonych w art. 4 ust. 3, informując jednocześnie o tym sołtysa. Wójt wniósł zastrzeżenia, stwierdzając że uzasadnienie wniosku o fundusz sołecki może być prezentowane w formie ustnej. Kolegium Izby nie podzieliło tego stanowiska wskazując na przepis art. 4 ust. 5 ustawy o funduszu sołeckim i oddaliło zastrzeżenia wójta do wniosków wystąpienia pokontrolnego. Uzasadnienie stanowi niezbędny element wniosku o fundusz sołecki i każdy wniosek nie zawierający uzasadnienia musi być odrzucony przez organ wykonawczy gminy. Pełna dokumentacja dostępna jest w BIP RIO w Kielcach dla gminy Bliżyn TUTAJ, dla miasta i gminy Jędrzejów TUTAJ.

Wymiana informacji

W jednym z analizowanych przypadków – w województwie zachodniopomorskim informacje o stwierdzonych nieprawidłowościach zostały przekazane do urzędu wojewódzkiego tak przez RIO jak i przez NIK. Jak poinformował w maju 2013 r. wojewoda zachodniopomorski: przekazane przez RIO, a także NIK materiały wskazujące nieprawidłowości w wydatkowaniu środków z funduszu sołeckiego obecnie poddawane są dogłębnej analizie, której efektem będzie skierowanie do właściwych gmin wezwań do zwrotu dotacji pobranych w nadmiernej wysokości lub wykorzystanych niezgodnie z przeznaczeniem (znak FB.1331.2.2013.LM).

Konkluzje z wywiadów

Jednym z problemów poniesionych przez pracowników urzędów wojewódzkich w czasie przeprowadzonych przez nas rozmów telefonicznych w 2012 r. była kwestia niewystarczającej weryfikacji wniosków przez wójtów/burmistrzów na etapie przyjmowania wniosków do realizacji. Problem ten występował w pierwszych latach funkcjonowania Ustawy o funduszu sołeckim. W efekcie w niektórych przypadkach na etapie wykonywania budżetów gmin okazywało się, że wybrane przedsięwzięcia nie mogły zostać ujęte we wnioskach o fundusz sołecki i realizowane były poza funduszem sołeckim. Takie postępowanie nie pozwala określić realizowanej procedury jako funduszu sołeckiego. O zamknięciu trzyletniego cyklu funduszu sołeckiego (podejmowanie decyzji, realizowanie przedsięwzięć, występowanie o zwrotu części wydatków) można mówić dopiero w momencie otrzymania zwrotu części wydatków z budżetu państwa.

Zwracamy uwagę, że weryfikując wykonanie wydaktów poniesionych z funduszy sołeckich, kontrolerzy urzędów wojewódzkich podobnie jak w przypadku kontroli przeprowadzanych przez regionalne izby obrachunkowe, zapoznają się z całością dokumentacji dotyczącej funduszu sołeckiego.

Coraz częściej mieszkańcy i mieszkanki chcą nie tylko brać udział w zebraniach wiejskich czy posiedzeniach rad osiedli, ale również rejestrować te spotkania by z innymi dzielić się wiedzą co się dzieje w ich miejscowościach, wsiach i osiedlach. Zdarza się, że chcąc filmować przebieg zebrania natrafiają na opór władz oraz niektórych mieszkańców, którzy nie zdają sobie sprawy, że uczestnictwo w zebraniu wiejskim jest faktycznym sprawowaniem funkcji publicznych. W poniższym artykule przedstawiamy aktualny stan prawny i odpowiadamy na pytanie, czy każdy może nagrać przebieg zebrania wiejskiego.

Przykłady nagrań zebrań wiejskich znaleźć można np. na stronie Lepsze Ryglice tutaj bądź tutaj.

Udostępniamy pismo SLLGO dotyczące jawności zebrań wiejskich skierowane do organu administracji publicznej (tutaj). SLLGO wnosiło również o pouczenie funkcjonariuszy policji o właściwej interpretacji opisanych w poniższym artykule przepisów.

Nagrywanie przebiegu zebrania wiejskiego

Sołectwo, zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym jest jednostką pomocniczą gminy. Oznacza to, że część zadań gminy realizowana jest na najniższym szczeblu administracyjnym, czyli tym najbliższym mieszkańcom. Wszyscy dorośli mieszkańcy danego sołectwa tworzą zebranie wiejskie, które zgodnie z art. 36 ust. 1  ustawy o samorządzie gminnym są organem uchwałodawczym sołectwa.

Jawność działania władzy gwarantuje art. 61 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej stwierdzając, że  obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Prawo do uzyskiwania informacji obejmuje dostęp do dokumentów oraz wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów, z możliwością rejestracji dźwięku lub obrazu.

Należy również zwrócić uwagę na treść art. 11 b ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym, który stanowi, że jawność działania organów gminy obejmuje w szczególności prawo obywateli do uzyskiwania informacji, wstępu na sesje rady gminy i posiedzenia jej komisji, a także dostępu do dokumentów wynikających z wykonywania zadań publicznych, w tym protokołów posiedzeń organów gminy i komisji rady gminy. Nie bez przyczyny ustawodawca użył określenia w szczególności. Oznacza to, że nie jest to katalog zamknięty i należy uznać, że są i inne dopuszczalne sposoby realizacji zasady jawności organów i ich komisji oraz organów jednostek pomocniczych w tym również transmisja audiowizualna z obrad zebrania wiejskiego.

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 6 grudnia 2012 r. (I OSK 2021/21) stwierdził, że:

w zebraniu wiejskim mogą brać udział wszyscy mieszkańcy sołectwa, a więc mogą uczestniczyć w obradach i podejmować uchwały. Jest to niewątpliwie przejaw demokracji bezpośredniej, ich legitymacja do uczestniczenia w zebraniu wiejskim wynika jedynie z faktu zamieszkiwania na terenie sołectwa. Udział mieszkańców sołectwa w zebraniu wiejskim należy zatem do sfery publicznej działalności tych osób, bowiem decydując się na uczestniczenie w zebraniu wiejskim, każdy jego uczestnik, będący mieszkańcem danego sołectwa, godzi się na udział w pracach organu uchwałodawczego sołectwa, a więc jednostki pomocniczej gminy, tym samym – godzi się więc na udział w życiu publicznym.

Dalej, Naczelny Sąd Administracyjny stwierdza m.in., że:

podejmując próbę wskazania ogólnych cech, jakie będą przesądzały o tym, że określona osoba ma związek ze sprawowaniem funkcji publicznej, można uznać, że chodzi tu o takie przypadki, w których związek ze sprawowaniem tych funkcji jest równoznaczny ze współdecydowaniem o sytuacji prawnej innych osób lub środków publicznych albo łączy się co najmniej z przygotowywaniem i opiniowaniem decyzji, które dotyczą, bądź pozostają w gestii, innych podmiotów. Tak też jest w rozpoznawanej sprawie, bowiem uczestnictwo mieszkańca danego sołectwa w zebraniu wiejskim sprawia, że od chwili otwarcia obrad aż do momentu ich zakończenia ma on wpływ na podejmowane uchwały organu sołectwa, a więc jego udział w sprawowaniu władzy publicznej związany jest z pełnieniem w tym czasie funkcji publicznej. Zatem jego dane osobowe, poprzez fakt uczestnictwa w pracach organu uchwałodawczego sołectwa, stają się danymi publicznymi, jako że mają związek z wykonywaniem przez niego funkcji publicznej.

Jawność działania sołectwa zostało również szeroko przedstawiona w doktrynie.  Można spotkać się z poglądem, że organami kolegialnymi jednostek pomocniczych pochodzącymi z powszechnych wyborów są zgodnie z treścią art. 36 i 37 SamGminU zebrania wiejskie, zebrania mieszkańców, rady osiedlowe oraz rady dzielnicowe. (M. Bidziński, M. Chmaj, P. Szustakiewicz Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz – str. 181). Oznacza to, że zdaniem autorów przepis art. 61 ust. 2 Konstytucji należy stosować w tym wypadku wprost, bez żadnych wątpliwości, że wyrażone tam uprawnienie dotyczy również bezpośrednio zebrań wiejskich.

Z innej perspektywy spojrzał na to zagadnienie Piotr Sitniewski, stwierdzając, że przecież celem ustawodawcy wyrażonym w art. 20 [ustawy o dostępie do informacji publicznej], gdzie mowa jest o organach kolegialnych pochodzących z wyborów powszechnych, jest objęcie tą regulacją pewnych organów miedzy innymi dlatego, iż ich skład zależy bezpośrednio od woli mieszkańców. Osoby go tworzące stały się ich członkami z woli mieszkańców, a skład osobowy jest w całości odzwierciedleniem woli wyborców, a nie organów pochodzących z wyborów. Skoro skład organu pochodzi bezpośrednio z wyborów, należy przyznać prawo każdemu zainteresowanemu do uczestniczenia w przebiegu jego obrad. Używając argumentacji a minori ad maius, skoro organ kolegialny pochodzący z wyborów powszechnych objęty został obowiązkiem zapewnienia jawności swoich posiedzeń, to tym bardziej takim obowiązkiem objęty został organ kolegialny, którego skład  jest wynikiem zaistnienia najczystszej formy demokracji bezpośredniej, gdy w jego skład wchodzą wszyscy mieszkańcy sołectwa. (Dostęp do informacji publicznej jednostkach samorządu terytorialnego – str. 64).

Odpowiednim podsumowaniem tych poglądów może być stanowisko Moniki Augustyniak, która dowodzi, że:

zebranie wiejskie oraz ogólne zebranie mieszkańców nie spełniają przesłanki pochodzenia z powszechnych wyborów, jednak są wyrazem demokracji bezpośredniej, co sprawia, że pomimo braku przeprowadzenia jakichkolwiek wyborów dla wyłonienia składu tych organów ich legitymizacja jest pełna. Stąd wniosek, że skoro zasadą jawności posiedzeń zostały objęte organy sięgające do form demokracji pośredniej, to tym bardziej (…) zasadne wydaje się przyznanie przymiotu jawności posiedzeń organom jednostek, które sięgają do form demokracji bezpośredniej. Odmienny punkt widzenia byłby nie do zaakceptowania jako nieracjonalny, choćby ze względu organizacyjnych (…). Sądzę, że można zaliczyć zarówno zebranie wiejskie, jak i ogólne zebranie mieszkańców do grona podmiotów, o których stanowi art. 20 u.d.i.p. – jako organy, które w swej istocie zawierają zasadę powszechności (Jednostki Pomocnicze Gminy – str. 176).

Jawność zebrań wiejskich  jest więc równoznaczna z możliwością ich nagrywania.

Skoro każdy może uczestniczyć w obradach zebrania wiejskiego (również w charakterze obserwatora), to również dopuszczalne jest, a wręcz wskazane, rejestrowanie tych obrad celem dokonania przekazu szerszej liczbie obywateli.  Należy zwrócić uwagę, że art. 61 ust. 2 Konstytucji w sposób szczególny wskazuje na wartość jaką jest rejestracja przebiegu posiedzeń kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów. Świadczą o tym również przytoczone wyżej przepisy ustawy o samorządzie gminnym. Zdaniem autorów Komentarza do ustawy o samorządzie gminnym (Lexis Nexis, Warszawa, 2007) art. 11b ust. 2 ma charakter ius cogens i jego obowiązywanie może wyłączyć jedynie inny przepis rangi ustawowej. Nie można również przepisu art. 61 ust. 2 Konstytucji traktować w kategoriach ograniczania dostępu do posiedzeń innych organów lub ich komisji. Jawność obrad i prawo wstępu obejmuje więc nie tylko grupę osób, które fizycznie są w stanie uczestniczyć w posiedzeniu, ale również tych wszystkich, którzy są tym zainteresowani, ale z różnych przyczyn z tego prawa nie mogą skorzystać.  Analiza zasad jawności wskazanych powyżej oraz charakteru zebrania wiejskiego w myśl wyrażonej zasady przez NSA w wyroku z dnia 2 lipca 2003 r. sygn. akt II SA 837/03 ogólną zasadą wynikającą z art. 61 Konstytucji RP, jest dostęp do informacji. Wszelkie wyjątki od tej zasady winny być formułowane w sposób wyraźny, a wątpliwości winny przemawiać na rzecz dostępu należy przyjąć, iż również art. 61 ust. 2 Konstytucji ma swoje zastosowanie.

W związku z tym realizowana powinna być i w tym wypadku możliwość rejestracji dźwięku lub obrazu, o którym mowa w art. 61 ust 2 Konstytucji RP.

Nie zachodzą również inne przesłanki, które uniemożliwiają rejestrację dźwięku i obrazu z przebiegu zebrania wiejskiego. Co więcej, ustawa z 4 lutego 1994 r. o ochronie praw autorskich i prawach pokrewnych w art. 81 ust. 2 stanowi, że zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie wizerunku:
1) osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych,
2) osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza.

Skoro zatem dopuszcza się możliwość swobodnego rozpowszechniania tego typu nagrań, tym bardziej usprawiedliwione i dopuszczalne jest ich rejestrowanie i dzielenie się transmisją z innymi.

Wyrok Sądu Najwyższego

8 listopada 2012 r. Sąd Najwyższy wydał wyrok (sygn. akt I CSK 190/12) w sprawie istotnej dla przejrzystości finansów publicznych. Sąd Najwyższy zobowiązał prezydent Warszawy do udostępniania informacji publicznych związanych z wykonywaniem usług na rzecz miasta. Proces dojścia do informacji publicznej rozpoczął radny Warszawy pismem dostępnym tutaj.

W tej sprawie SLLGO wystosowało do Sądu Najwyższego opinię przyjaciela sądu dostępną tutaj.

Sędzia Krzysztof Pietrzykowski w ustnym uzasadnieniu wyroku wskazał, że dla jawności życia publicznego liczy się nie tylko informacja, ile pieniędzy otrzymują poszczególne osoby wykonujące pracę dla podmiotu publicznego, ale też kto tą pracę wykonuje.

W efekcie prezydent Warszawy udostępnia na bieżąco, w specjalnej zakładce Biuletynu Informacjii Publicznej informacje dotyczące zawieranych przez miasto umów ze wskazeniem imienia i nazwiska każdej osoby, która zawiera umowy z samorządem. Z rejestrem umów, przeszukiwalnym według dzielnic, biur jednostek organizacyjnych i prawnych miasta stołecznego Warszawy, można zapoznać sie tutaj, a przykładowo dla dzielnicy Białołęka (w której do 2010 roku funkcjonowały 3 sołectwa!) po kliknięciu poniższego obrazka. Niezaleznie od prowadzonego rejestru każdy w drodze wniosku o informację publiczną ma prawo zapoznać się z dokumentami potwierdzającymi publiczne wydatki.

Czy taki rejestr może funkcjonować w mojej gminie? Tak!

3 stycznia 2013 r. mieszkaniec sołectwa Nowa Wieś w gminie Kęty, sympatyk naszego stowarzyszenia zainspirowany m.in. wyrokiem Sądu Najwyższego oraz ugruntowanym orzecznictem sądów administracyjnych, dotyczącym jawności finansów publicznych, złożył wniosek

o utworzenie i prowadzenie przez Urząd Gminy Kęty rejestru umów zawieranych przez Gminę Kęty oraz jednostki gminne, który to rejestr zostałby udostępniony na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Urzędu Gminy Kęty oraz na stronie serwisowej UG Kęty.

Wniosek dostępny jest tutaj oraz po kliknięciu poniższego obrazka:

4 lutego 2013 r. burmistrz gminy Kęty pismem o sygn. OS.152.2.2013 poinformował wnioskującego, iż

uważając Państwa wniosek za słuszny i celowy podjęliśmy działania w celu wprowadzenia w najbliższym czasie proponowanego przez Państwo rozwiązania.

Odpowiedź urzędu dostępna jest tutaj oraz po kliknięciu poniższego obrazka:

Przypominamy, że każdy może złożyć taki wniosek jak mieszkaniec sołectwa Nowa Wieś w gminie Kęty, w dowolnej gminie. O wniosku z art. 241 KPA pisaliśmy tutaj. Portal Nowa Wieś w gminie Kęty dostępny jest tutaj.

Gmina zobowiązana jest włączyć przedsięwzięcia ujęte we wnioskach o fundusz sołecki do budżetu

Nieujęcie w budżecie przedsięwzięć, o których zadecydowali mieszkańcy, stanowi naruszenie ustawy o funduszu sołeckim i może prowadzić do podjęcia przez RIO postępowania nadzorczego z art. 12 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych.

Przedstawiamy przypadek gminy Kunów, gdzie wiedza i upór mieszkańców doprowadziły do wyegzekwowania stosowania prawa od burmistrz i rady gminy oraz uchroniły samorząd od poważnych konsekwencji.

Fundusz sołecki w Kunowie pod lupą mieszkańców

29 marca 2012 r. rada miasta i gminy Kunów uchwałą nr XXIV/174/12, wyraziła zgodę na wyodrębnienie funduszu sołeckiego w budżecie gminy na rok 2013. Uchwała dostępna jest tutaj.

Burmistrz Kunowa poinformowała sołtysów o wysokości funduszu sołeckiego przypadającego na każde sołectwo. Mieszkańcy sołectw we wrześniu 2012 r. zdecydowali o przeznaczeniu funduszy sołeckich, do 30 września 2012 r. złożone zostały wnioski o fundusz sołecki. Żaden z wniosków nie został odrzucony przez burmistrz Kunowa, co oznacza że ujęte w nich przedsięwzięcia wpisywane są do projektu budżetu na kolejny rok.

Jednak projekt budżetu Kunowa na 2013 r. przygotowany przez władze gminy i złożony do zaopiniowania Regionalnej Izbie Obrachunkowej w Kielcach nie zawierał przedsięwzięć z funduszu sołeckiego.

Uchwałą nr 105/2012 VII Składu Orzekającego Regionalnej Izby Obrachunkowej w Kielcach z dnia 22 listopada 2012 roku w sprawie opinii o projekcie budżetu miasta i gminy Kunów na rok 2013 rok, projekt budżetu został zaopiniowany pozytywnie wraz z uwagami. Jedna z uwag RIO dotyczyła nieuwzględnienia przedsięwzięć z funduszu sołeckiego. Uchwała RIO dostępna jest tutaj.

Skład Orzekający w toku analizy projektu uchwały budżetowej stwierdził, że w budżecie nie zaplanowano środków finansowych na realizację wydatków w ramach funduszu sołeckiego, pomimo że Rada Miejska w Kunowie w Uchwale Nr XXIV/174/12 z dnia 29 marca 2012 roku w sprawie wyrażenia zgody na utworzenie funduszu sołeckiego w 2013 roku, wyraziła wolę realizacji tego rodzaju wydatków.

Mimo powyższej uwagi RIO, radni Kunowa 28 grudnia 2012 r. uchwałą nr XXXIII/237/12 dostępną tutaj przyjęli budżet gminy na rok 2013, nie uwzględniając w nim przedsięwzięć z funduszu sołeckiego, mimo obowiązku wpisania wszystkich przedsięwzięć z przyjętych wniosków o fundusz sołecki do budżetu gminy na 2013 rok.

Obywatelska kontrola władzy – to działa!

Działania radnych wywołały protesty mieszkańców. Mieszkańcy świadomi swoich praw poinformowali władze Kunowa, iż działania polegające na nieuwzględnieniu przedsięwzięć z funduszu sołeckiego w budżecie gminy na 2013 rok są niezgodne z ustawą o funduszu sołeckim. 30 stycznia 2013 r. SLLGO w rozmowie telefonicznej poinformowało burmistrz Kunowa o prowadzonym monitoringu działań gminy w zakresie zrealizowania uwag RIO do uchwały budżetowej – podjęcia działań zmierzających do przywrócenia stanu zgodnego z prawem.

Przykładowe pismo jednego z mieszkańców gminy Kunów publikujemy za zgodą autora tutaj oraz po kliknięciu poniższego obrazka:

31 stycznia 2013 r. odbyła się sesja Rady Miasta i Gminy Kunów. W opublikowanym w Biuletynie Informacji Publicznej  (BIP) planie sesji nie znalazł się punkt dotyczący wprowadzenia zmian w budżecie w zakresie. Plan sesji dostępny był tutaj.

Ponieważ w BIP gminy Kunów do dnia 7 lutego 2013 r. nie znalazł się protokół bądź nagranie z sesji rady gminy, nie została również opublikowana uchwała rady gminy dotycząca zmian w budżecie w zakresie dot. funduszu sołeckiego – 8 lutego 2013 r. Zarząd SLLGO skierował do Prezesa Regionalnej Izby Obrachunkowej w Kielcach pismo, wnosząc o zbadanie czy rada miasta i gminy Kunów wprowadziła do budżetu na rok 2013 przedsięwzięcia ujęte we wnioskach o fundusz sołecki oraz zwracając się z prośbą o objęcie gminy Kunów szczególnym nadzorem w zakresie wykonania budżetu w roku 2013. Pismo SLLGO dostępne jest tutaj.

8 lutego 2013 r. w Biuletynie Informacji Publicznej Kunowa ukazała się uchwała rady miasta i gminy w Kunowie nr XXXV/253/13 z dnia 31 stycznia 2013 r. w sprawie wprowadzenia zmian w Uchwale Nr XXXIII/237/12 Rady Miejskiej w Kunowie z dnia 28 grudnia 2012 roku w sprawie uchwalenia budżetu gminy na rok 2013. Uchwała zmienia budżet gminy wprowadzając do niego przedsięwzięcia z funduszu sołeckiego. Uchwała dostępna jest tutaj i po kliknięciu poniższego obrazka:

Dzięki osobistemu zaangażowaniu wielu mieszkańców gminy Kunów, podjęciu przez nich działań polegających na kontroli władz Kunowa, przywrócony został stan zgodny z prawem – przedsięwzięcia z funduszu sołeckiego zostały wprowadzone do budżetu gminy na 2013 r.!

Tym samym radni oddalili groźbę podjęcia przez RIO działań nadzorczych, o których piszemy niżej, jednak sam fakt nie ujęcia przedsięwzięć z funduszu sołeckiego w uchwale budżetowej gminy Kunów z 28 grudnia 2013 r. stanowił naruszenie ustawy o funduszu sołeckim.

Materiały uzupełniające

Czy można uchwalić budżet nie uwzględniając przedsięwzięć z funduszu sołeckiego, mimo że wnioski zostały przyjęte?

Przypominamy opinię Rafała Trykozko dostępną tutaj.

Organy gminy nie mają prawa pominięcia wniosków sołectw w opracowywanej uchwale budżetowej.

Istotną rolę w wyegzekwowaniu obowiązku przewidzenia w uchwale budżetowej środków na realizację przedsięwzięć w ramach funduszu sołeckiego powinna odegrać właściwa regionalna izba obrachunkowa. Izba posiada bowiem wiedzę o tym, czy w danej gminie została podjęta przez radę uchwała wyrażająca zgodę na wyodrębnienie środków funduszu na dany rok. Zarówno podczas opiniowania projektu uchwały budżetowej jak i badania uchwały budżetowej powinna być zwrócona uwaga, czy przewidziane są wydatki na przedsięwzięcia sołeckie.

Brak takich wydatków powinien  zostać wyjaśniony przez gminę. Możliwe jest bowiem teoretycznie, że żadne sołectwo nie złożyło wniosku lub wszystkie wnioski podlegały odrzuceniu. W przypadku ustalenia, że istnieją wnioski podlegające uwzględnieniu w budżecie, izba w postępowaniu nadzorczym powinna podjąć działania określone w art. 12 ustawy o r.i.o. w celu dostosowania treści uchwały budżetowej do stanu zgodnego z prawem.

Co stanowi art. 12 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych?

1. Izba, prowadząc postępowanie nadzorcze w sprawie uznania uchwały budżetowej organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego za nieważną w całości lub w części, wskazuje nieprawidłowości oraz sposób i termin ich usunięcia.

2. Jeżeli organ właściwy w wyznaczonym terminie nie usunie nieprawidłowości, o których mowa w ust. 1, kolegium izby orzeka o nieważności uchwał w całości lub w części.

3. W przypadku stwierdzenia nieważności uchwały budżetowej w całości lub w części budżet lub jego część dotknięte nieważnością ustala kolegium izby. […]

Czy można nie wpisać części przedsięwzięć z funduszu sołeckiego do budżetu gminy?

Przedsięwzięcia z funduszu sołeckiego wpisywane są do budżetu gminy bez zmian. Przypominamy omówienie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu (sygn. akt I SA/Po 344/12) autorstwa Szymona Osowskiego dostępne tutaj.

W nawiązaniu do pytań samorządów dotyczących terminu zwrotu części kosztów poniesionych z funduszu sołeckiego, jakie wpłynęły w ostatnich dniach sierpnia 2012 r. do Stowarzyszenia Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich, publikujemy decyzje Ministra Finansów z 28 sierpnia 2012 r. o zwrocie części wydatków, w podziale na województwa.

Do 31 sierpnia 2012 r. na rachunki gmin wpłynęły pieniądze stanowiące zwrot części wydatków poniesionych w ramach funduszu sołeckiego w 2011 r. Szczegółowe wysokości zwrotów z podziałem na każdą gminę publikowaliśmy TUTAJ.

Procedura zwrotu części wydatków z funduszu sołeckiego

Problem zwrotu reguluje Ustawa o funduszu sołeckim. Art. 2 ust. 9 Ustawy o funduszu sołeckim traktuje: Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia, tryb zwrotu części wydatków gmin w ramach funduszu, kierując się potrzebą zapewnienia środków finansowych dla gmin.

Rozporządzenie Ministra Finansów z 25 stycznia 2010 r. w sprawie trybu zwrotu części wydatków gmin wykonanych w ramach funduszu sołeckiego przewiduje, że gminy występują o zwrot części wydatków do właściwych wojewodów w terminie do 31 maja zaś zwrot części wydatków następuje na rachunek gminy w terminie do dnia 31 sierpnia roku następującego po roku, w którym dokonano wydatków. Rozporządzenie dostępne jest tutaj oraz poniżej:

Pytania SLLGO do Ministra Finansów

5 września 2012 r. SLLGO zwróciło się do Ministra Finansów z wnioskiem dotyczącym informacji publicznej w zakresie uruchomienia w 2012 roku środków na zwrot części wydatków poniesionych przez gminy z funduszu sołeckiego w 2011 r.

Ministerstwo Finansów udzieło odpowiedzi w dniu 19 września 2012 r. oraz – po otrzymaniu 21 września 2012 r. dodatkowych pytań ze strony SLLGO, ze względu na niepełną w ocenie Zarządu SLLGO informację ze strony Ministerstwa – w dniu 12 października 2012 r. Lekturę pism Ministerstwa Finansów polecamy osobom zainteresowanym procedurą zwrotu części wydatków ponoszonych przez samorządy z funduszu sołeckiego.

Pismo Ministerstwa Finansów do SLLGO z dnia 19 września 2012 r. (znak ST2-4834-68/SZH/2012/4520) dostępne jest tutaj.

Pismo Ministerstwa Finansów do SLLGO z dnia 12 października 2012 r. (znak BP 2/4130/10/2/2012/BOC-4835) dostępne jest tutaj.

Decyzje Ministra Finansów

Minister Finansów w dniu 28 sierpnia 2012 r. podjął decyzje wprowadzające zmiany w budżecie państwa – przekazując wojewodom środki stanowiące zwrot części wydatków poniesionych z funduszu sołeckiego w 2011 r. Wojewodowie zobowiązani byli, zgodnie z Ustawą o funduszu sołeckim, przelać pieniądze na rachunki urzędów gmin do dnia 31 sierpnia 2012 r.

W tabeli przedstawiamy informację, kiedy wojewodowie wystąpili do Ministra Finansów o uruchomienie środków dla gmin oraz kiedy Minister Finansów podjął decyzje o wykonaniu przelewów.

Materiał źródłowy:

Decyzje dla wszystkich województw dostępne są w formie jednego pliku PDF TUTAJ.

Przykładowa decyzja Ministra Finansów dotycząca gmin leżących w województwie dolnośląskim znajduje się niżej.

Fundusz sołecki w parlamencie

Zapraszamy do lektury następujących wiadomości:

1. Przedstawiciele Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji oraz Ministerstwa Finansów zapoznali posłów i posłanki z informacją o kontroli realizacji ustawy o funduszu sołeckim. Prezentujemy retransmisję posiedzenia połączonych sejmowych podkomisji rozpatrujących informację rządu 30 sierpnia 2012 r. oraz dokumenty przesłane posłom i posłankom w dniach 11 i 27 września 2012 r.
2. Wiceprezes GUS udzieliła odpowiedzi na interpelację posła Tadeusza Tomaszewskiego w sprawie obliczania kwoty funduszu sołeckiego. Prezentujemy odpowiedź na interpelację, w formie jaka wpłynęła do Marszałek Sejmu 7 sierpnia 2012 r.
3. W ramach akcji Masz Głos Masz Wybór w parlamencie obędzie się spotkanie Klubu Samorządowca, poświęcone kwestii budżetu obywatelskiego. Spotkanie będzie miało miejsce 10 października 2012 r.

1) Informacja o kontroli realizacji ustawy o funduszu sołeckim

Aby uruchomić retransmisję posiedzenia połączonych podkomisji ds. finansów samorządowych oraz podkomisji ds. ustroju samorządu terytorialnego rozpatrujących 30 sierpnia 2012 r. informację rządu o kontroli realizacji ustawy o funduszu sołeckim kliknij na zdjęcie niżej. Film trwa ok. 22 minut i dostępny jest również tutaj.

Jako pierwsza na prośbę Przewodniczącego podkomisji zabrała głos Minister Magdalena Młochowska przekazując głos Szymonowi Wróblowi, Dyrektorowi Departamentu Współpracy z Jednostkami Samorządu Terytorialnego w MAiC. Przedstawiciel MAiC zapoznał członków podkomisji m.in. z celami ustawodawcy towarzyszącymi wprowadzeniu ustawy o funduszu sołeckim, zaznaczając iż ustawę oparto na doświadczeniach wielu gmin w Polsce, które już przed 2009 r. wyodrębniały środki dla jednostek pomocniczych gmin, włączając mieszkańców  w proces decydowania o samorządowych budżetach. Liczba gmin, w których wyodrębniany jest fundusz sołecki utrzymuje się na zbliżonym poziomie w całym kraju. Ustawa o funduszu sołeckim monitorowana jest przez MAiC przy współpracy Krajowej Rady Regionalnych Izb Obrachunkowych.

Dyrektor Wróbel przedstawił diagnozę dotyczącą 2009 r., kiedy ustawa zdawała się budzić wątpliwości i stan obecny, gdy ustawa nie budzi zastrzeżeń, zaznaczając wsparcie MSWiA/MAiC dla wprowadzenia ustawy w życie. Przedstawiciel MAiC zwrócił uwagę, m.in., na kwestie: budowania aktywności społecznej, odpowiedzialności lokalnych społeczności za podejmowane rozstrzygnięcia dotyczące funduszu, obowiązek podejmowania przez rady gmin uchwał o funduszu sołeckim. Przedstawiciel MAiC zwrócił uwagę na zaangażowanie lokalnych organizacji społecznych w tematykę funduszu. Organizacje społeczne podejmują działania służące upowszechnieniu wiedzy o funduszu sołeckim i społecznej kontroli realizacji ustawy np. takie jak organizacja konferencji wojewódzkich.

W drugiej części posiedzenia komisji wystąpili Dariusz Atłas Dyrektor Departamentu Finansowania Sfery Budżetowej Ministerstwa Finansów oraz Zdzisława Wasążnik, Dyrektorka Departamentu Finansów Samorządu Terytorialnego. Omawiane przez przedstawicieli Ministerstwa Finansów dane finansowe publikowaliśmy w czerwcu i wrześniu 2012 r.

Materiały źródłowe udostępnione posłom:

• Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji: Informacja dla Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej dot. funkcjonowania ustawy o funduszu sołeckim z dnia 20 września 2012 r. (znak MAC-BM-1650/20/09/12; znak Kancelarii Sejmu 1621-48/12(2) dostępna jest tutaj.

• Ministerstwo Finansów:Informacja z dnia 7 września 2012 r. (znak FS8/0600/4/TMB/2012; znak Kancelarii Sejmu 1621-48/12) dostępna jest tutaj.

Materiały zostały udostępnione przez: Biuro Komisji Sejmowych Kancelarii Sejmu oraz Biura Poselskie.

2) Odpowiedź na interpelację poselską w sprawie obliczania wysokości funduszu sołeckiego w 2012 r.

O działaniach SLLGO związanych z problemem zgodnego z prawem obliczenia kwoty funduszu sołeckiego w 2012 r. pisaliśmy kilkukrotnie na łamach strony funduszesoleckie.pl. Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich złożyło m.in. skargę do Prezesa Rady Ministrów na działania Prezesa GUS. W odpowiedzi na skargę, w dniu 31 lipca 2012 r. Zarząd Stowarzyszenia otrzymał  informację o przyspieszeniu prac GUS związanych z podaniem liczby ludności gmin na dzień 31 grudnia 2011 r. Tożsame w treści stanowisko otrzymał 7 sierpnia 2012 r. poseł Tadeusz Tomaszewski, w odpowiedzi na złożoną 10 lipca 2012 r. interpelację poselską.

Interpelacja nr 6645 posła Tadeusza Tomaszewskiego w sprawie obliczenia wysokości funduszu sołeckiego w 2012 r., złożona do Marszałek Sejmu w dniu 10 lipca 2012 r., dostępna jest tutaj.

Odpowiedź na w/w interpelację udzielona przez wiceprezes GUS w dniu 7 sierpnia 2012 r. dostępna jest poniżej oraz tutaj.

Klub Samorządowca o budżecie obywatelskim

W ramach akcji Masz Głos Masz Wybór, organizowanej przez Fundację im. Stefana Batorego i Stowarzyszenie Szkoła Liderów, w dniu 10 października 2012 r. odbędzie się w Senacie spotkanie dla samorządowców. Spotkanie dotyczyć będzie kwestii budżetu obywatelskiego, w tym funduszu sołeckiego. Czym jest budżet obywatelski? To część budżetu np. jednostki samorządu terytorialnego, o której wiążące decyzje podejmują mieszkańcy. Doświadczenia funduszu sołeckiego mogą ułatwić wprowadzanie budżetów obywatelskich w miastach.

Spotkanie pod honorowym patronatem marszałka Senatu rozpocznie się o godz. 10.00 w sali nr 217.

Stowarzyszenie Liderów Lokalnych Grup Obywatelskich odpowiada w akcji Masz Głos Masz Wybór za działania dotyczące budżetu obywatelskiego-funduszu sołeckiego. Zapraszamy do zapoznania się z programem spotkania dostępnym tutaj.

Prezentujemy strukturę wydatków poniesionych przez gminy w ramach funduszy sołeckich w 2011 r.

Według danych Ministerstwa Finansów w 2011 r. przedsięwzięcia z funduszu sołeckiego zostały zrealizowane na kwotę 205 344 705 zł. Wszystkie przedsięwzięcia z funduszu sołeckiego ujmowane są rokrocznie w budżecie gminy w działach, rozdziałach i paragrafach. Działy budżetu są najbardziej ogólnym sposobem opisu wydatków z budżetów gmin. Jaką część wydatków poniesionych przez gminy w ramach funduszy sołeckich w 2011 r. stanowiły wydatki związane z przedsięwzięciami ujętymi w budżetach gmin np. w dziale transport i łączność przestawia poniższy wykres.

90% wydatków ujętych w dziale transport i łączność dotyczyło przedsięwzięć związanych z drogami gminnymi. W przypadku działu kultura i ochrona dziedzictwa narodowego 71% wydatków związanych było z przedsięwzięciami dotyczącymi ośrodków kultury czy świetlic wiejskich. W dziale gospodarka komunalna i ochrona środowiska 98% wydatków dotyczyło takich kwestii jak m.in. utrzymanie zieleni, oczyszczanie wsi. 55% środków ujętych w dziale kultura fizyczna dotyczyło przedsięwzięć związanych z gminnymi obiektami sportowymi. Osoby zaineresowane szerzej kwestiami wydatków na sport zapraszamy do zapoznania się z Obywatelskim Monitoringiem Sportu organizowanym przez SLLGO w 2012 r.

Prezentujemy również tabelę zawierającą szczegółowe informacje dotyczące opisu blisko 1% pozostałych wydatków. Tabela dostępna jest w formacie arkusza kalkulacyjnego tutaj lub pliku PDF tutaj.

Komentarz

Wydatki ujęte w poszczególnych działach budżetu stanowią jedynie orientacyjną informację, w jaki sposób gminy przyporządkowały przedsięwzięcia mieszkańców zapisane we wnioskach o fundusz sołecki. I tak np.: kwota ponad 6 mln złotych przedsięwzięć przypisanych do działu rolnictwo i łowiectwo obejmuje m.in. takie kwestie jak melioracje czy infrastrukturę wodociągową i sanitacyjną wsi. Najbardziej szczegółowe dane o wydatkach z funduszu sołeckiego znajdują się we wnioskach o fundusz sołecki.

Uogólniając dane dotyczące realizacji Ustawy o funduszu sołeckim za 2011 r. w aspekcie finansowym, nie można zapominać, iż każda wspólnota samorządowa, każde sołectwo ma swoje potrzeby, zaś przedsięwzięcia z funduszu sołeckiego stanowią bezpośredni wyraz owych potrzeb w konkretnym czasie i miejscu. Niektóre z owych potrzeb, np. kwestia opieki nad lokalnymi zabytkami zdaniem jednej społeczności, powinny być zaspokojone szybciej – dlatego znalazły się we wniosku o fundusz sołecki na 2011 r. W tym samym czasie inna wspólnota samorządowa – mieszkańcy innego sołectwa zdecydowali np. o przeznaczeniu większej kwoty na spotkania mieszkańców bądź doposażenie świetlicy wiejskiej. Warunki funkcjonowania sołectw są bowiem różne i często nieporównywalne.

Należy podkreślić, iż mieszkańcy sołectw podjęli decyzje dotyczące budżetów gmin w sposób odpowiedzialny, o czym świadczy wysoki procent przedsięwzięć wykonanych z funduszy sołeckich w 2011 r. (w zależności od województwa od ponad 75% do ponad 90%). Informacja o strukturze wydaktów potwierdza różnorodność potrzeb mieszkańców sołectw.

Obszerny komentarz dotyczący opublikowanych danych przedstawimy w październiku 2012 r.

Źródło danych

Dane ze sprawozdań z wykonania wydatków budżetowych gmin i miast na prawach powiatu w 2011 r., informacja publiczna udostępniona przez Departament Finansów Samorządu Terytorialnego Ministerstwa Finansów. Sprawozdania dostępne są w Biuletynie Informacji Publicznej Ministerstwa Finansów. Jak informuje Ministerstwo: Na stronie internetowej Ministerstwa Finansów w zakładce Finanse Publiczne – Finanse samorządów – Sprawozdania budżetowe zamieszczone są zestawienia zbiorcze dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz zobowiązań i należności jednostek samorządu terytorialnego. W/w dane dostępne są tutaj. Ponadto w zakładce BIP, Samorząd Terytorialny – Sprawozdania budżetowe zamieszczane są bazy danych ze sprawozdań budżetowych jednostek samorządu terytorialnego w pełnej szczegółowości klasyfikacji budżetowej dla dochodów, wydatków, zobowiązań i nadwyżki/deficytu umożliwiające tworzenie różnych zestawień i obliczeń, w tym wydatków jednostek samorządu terytorialnego na fundusz sołecki z podziałem na działy wedlug klasyfikacji budżetowej. W/w dane dostępne są tutaj.

Dane dotyczące wydatków gmin poniesionych na fundusz sołecki w latach 2010 oraz 2011 publikowaliśmy również tutaj.

Informacje na temat klasyfikacji budżetowej dostępne są w Biuletynie Informacji Publicznej Ministerstwa Finansów tutaj.

W tekście Mieszkańcy ul. Sylwestra w obronie swoich domów znalazł się wykaz kwestii, jakie mieszkańcy Rudnik przekazali wójtowi gminy z prośbą o odpowiedź.

Wśród postulatów mieszkańców znalazła się następująca kwestia: Prosimy o przywrócenie chodnika łączącego ulice Sylwestra z Rzeczną. Był to naturalny odpływ dla nadmiaru wody. Odpowiedź gminy: Chodnik ten wykonano ze środków funduszu sołeckiego i tylko w takiej formie może być wprowadzona korekta. Zgodnie z ustawą o funduszu sołeckim za wykonanie funduszu sołeckiego odpowiada gmina. Nie oznacza to, że majątek np. w postaci chodnika ma być w przyszłości utrzymywany, naprawiany itp. z funduszu sołeckiego!

Inne pytania z tekstu wskazują, z jak skomplikowanymi kwestiami własnościowymi mamy często do czynienia w sołectwach: Pytanie: Kto odpowiada za utrzymanie drożności grobli wzdłuż ulic Rzecznej i Powstańców Śląskich, przez którą zalało nasze domy? Odpowiedź: Zarządcą jest Śląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Katowicach, który podlega marszałkowi województwa.

Artykuł Rudnik. Mieszkańcy ul. Sylwestra w obronie swoich domów opublikowany 20 września 2012 r. na portalu nowiny.pl dostępny jest tutaj.

Wystąpienie pokontrolne RIO w Katowicach z dnia 23 stycznia 2012 r., Gmina Istebna, znak: WK-6100/35/4/11/12 

We wniosku pokontrolnym (str. 10-11) RIO zwróciło uwagę, że w 2010 r. nie odrzucono wniosków sołectw o przyznanie środków z funduszu sołeckiego, pomimo nie spełniania przez nie formalnego wymogu oszacowania przedsięwzięć oraz, że żadnemu z pracowników Urzędu Gminy w Istebnej nie powierzono na piśmie zadań z zakresu weryfikacji wniosków o przyznanie środków z funduszu sołeckiego.

We wniosku pokontrolnym zalecono: powierzyć pracownikom Urzędu Gminy w Istebnej obowiązki w zakresie weryfikacji wniosków o przyznanie środków z funduszu sołeckiego, stosownie do przepisów ustawy z dnia 20 lutego 2009 r. o funduszu sołeckim (Dz. U. Nr 52, poz. 420 z późn. zm.), mając na uwadze przepisy art. 68 i art. 69 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240 z późn. zm.).

Odpowiedź RIO w Katowicach z dnia 2 sierpnia 2012 r. na pytanie wójta gminy Kruszyna, znak: WA-0250/69/12

Regionalna lzba Obrachunkowa w Katowicach wskazuje, że ustawa o funduszu sołeckim nie przewiduje trybu, w którym można by dokonać zmian przedsięwzięć zgłoszonych przez mieszkańców zgodnie z ustawą, poprzez złożenie nowego wniosku lub zmianę wniosku złożonego w termnie do dnia 30 września.

W przypadku rezygnacji z realizacji przedsięwzięcia lub niemożności jego wykonania istnieje możliwość przeznaczenia niewydatkowanych środków na wykonanie w danym roku budżetowym innych zadań, w tym zgodnych z sugestiami przekazanymi przez sołectwo. Tutejsza Izba zwraca jednak uwagę, że wydatek taki traci charakter wydatków z funduszu sołeckiego. Oznacza to m.in., że kwota takiego wydatku nie może być objęta wnioskiem o zwrot z budżetu państwa w formie dotacji.

Wystąpienie pokontrolne RIO w Katowicach z dnia 20 lutego 2012 r., Gmina Krzepice, znak: WK-6100/38/4/11/12

RIO zwraca uwagę, iż wniosek sołectwa powinien być zgodny z uchwałą zebrania wiejskiego.

Wystąpienie pokontrolne RIO w Katowicach z dnia 17 sierpnia 2012 r., Gmina Pawonków, znak: WK-6100/11/4/12

RIO zwraca uwagę, iż nieprawidłowo wyliczono na 2011 r. kwotę bazową będącą składnikiem naliczenia wysokości środków funduszu dla poszczególnych Sołectw Gminy Pawonków na 2011 r.

Wystąpienie pokontrolne RIO w Katowicach z dnia 17 sierpnia 2012 r., Gmina Tworóg, znak: WK-6100/9/4/12

RIO zwróciło uwagę na nieprawidłowo ustalono kwotę funduszu sołeckiego w 2010 r.

Wystąpienie pokontrolne RIO w Katowicach z dnia 24 sierpnia 2012 r., Gmina Rajcza, znak: WK-6100/34/4/11/12

RIO zwróciło uwagę na nieterminowe przekazanie informacji w zakresie wysokości ustalonych środków na fundusz sołecki na 2011 r. dla poszczególnych sołectw Gminy Rajcza.

Wystąpienie pokontrolne RIO w Katowicach z dnia 17 sierpnia, Gmina Wielowieś, znak: WK-6100/10/4/12

RIO stwierdziło, iż w 2010 r. nieprawidłowo ustalono wysokość kwoty bazowej będącej podstawą do wyliczenia wysokości Funduszu Sołeckiego na 2011 r.

Odpowiedź RIO w Katowicach z dnia 22 grudnia 2011 r. na pytanie rady sołeckiej sołectwa Zbory, znak: WA-0250/120/11

RIO w Katowicach odpowiedziało na pytanie o możliwość wyposażenia świetlicy wiejskiej z funduszu sołeckiego. Pytanie rady sołeckiej dostępne jest tutaj.

Odpowiedź RIO w Katowicach z dnia 23 września 2011 r. na pytanie sołtysa sołectwa Zwardoń, znak: WA-0250/94/11

Regionalna Izba Obrachunkowa w Katowicach wskazuje, że ustawa o funduszu sołeckim nie przewiduje trybu, w  którym można by dokonać zmian przedsięwzięć zgłoszonych przez mieszkańców zgodnie z ustawą poprzez złożenie nowego wniosku lub zmianę wniosku złożonego w terminie do dnia 30 września.

Odpowiedź RIO w Katowicach z dnia 2 lipca 2010 r. na pytanie wójta gminy Rudziniec, znak: WA-0250/53/10

Zwracamy uwagę, iż interpretacja przyjęta w 2010 r. przez RIO: zmiana przedsięwzięcia wydaje się być jednak dopuszczalna o ile taką wolę wyrazi zebranie wiejskie poprzez stosowną uchwałę, uległa w skali kraju zmianie: niedopuszczalne jest dokonywanie zmian przedsięwzięć.