Zmiana wniosków o fundusz sołecki złożonych w 2013 roku i charakter wspólnych przedsięwzięć sołectw

Od kiedy można zmieniać wnioski o fundusz sołecki i co oznacza wspólna realizacja przedsięwzięć przez sołectwa?

Czy do wniosków o fundusz sołecki składanych w 2013 r. należy stosować ustawę obowiązująca w dniu składania wniosków czy nową ustawę, obowiązującą od 20 marca 2014 r.?

Czy można już w kwietniu 2014 r. zmieniać wnioski o fundusz sołecki, złożone w 2013 roku?

Publikujemy opinie dr Rafała Trykozko, dotyczące trzech pytań najczęściej pojawiających się od momentu wejścia w życie Ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim:

Od 20 marca 2014 r. obowiązują wszystkie przepisy nowej ustawy, za wyjątkiem stawki zwrotu części wydatków wykonanych w ramach funduszu za 2013 r.

Z art. 9 ustawy o funduszu sołeckim wynika bowiem, że zwrot za 2013 r., będzie wypłacony gminom na podstawie wniosków złożonych do 31 maja 2014 r. zgodnie z dotychczasowymi przepisami. Ustawa nie zawiera innych przepisów przejściowych. Oznacza to, że pozostałe nowe regulacje – dotyczące zarówno zasad zmian wniosków w roku realizacji jak i możliwości realizacji wspólnych przedsięwzięć – obowiązują i mają zastosowanie od 20 marca 2014 r. Wnioski złożone przed 30 września 2013 r., podlegające realizacji w 2014 r., mogą być zatem zmieniane już od 20 marca 2014 r. w trybie art. 7 ustawy o funduszu sołeckim. W wyniku wprowadzanych zmian mogą być także realizowane wspólne przedsięwzięcia sołectw, o których mowa w art. 6 ustawy.

Co to znaczy, że sołectwa mogą realizować wspólne przedsięwzięcia?

Instytucja „wspólnych przedsięwzięć sołectw” została wprowadzona przez art. 6 ustawy o funduszu sołeckim z dnia 21 lutego 2014 r. Jako podstawę jej uregulowania wskazywano w procesie ustawodawczym na tezy i wnioski wynikające z raportu NIK po kontroli funduszu sołeckiego. Zwrócono tam uwagę, że Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji powinno dążyć do przygotowania rozwiązań prawnych dotyczących sumowania środków przysługujących kilku sołectwom i realizowania przez nie wspólnego przedsięwzięcia. Według uzasadnienia do projektu ustawy uchwalonej 21 lutego 2014 r. możliwość „realizowania” [uważam, że zwrot ten wymaga cudzysłowia, ponieważ sołectwo fizycznie nie realizuje żadnych przedsięwzięć, a jedynie określa, jakie przedsięwzięcia powinny być sfinansowane ze środków budżetu gminy] wspólnych przedsięwzięć ma też znosić ograniczenie tworzone przez wymóg realizacji przedsięwzięcia na obszarze sołectwa, który nadal, z niezrozumiałych dla mnie powodów – jako nieuzasadniona bariera w przeznaczaniu środków na cele istotne z punktu widzenia sołectwa – pozostał w ustawie (obecnie art. 5 ust. 3).

Analiza przepisów art. 6 ustawy o funduszu sołeckim oraz treści uzasadnienia projektu ustawy prowadzi do następujących wniosków:

1. Ze wspólnie realizowanym przedsięwzięciem będziemy mieli do czynienia wówczas, gdy co najmniej 2 sołectwa przeznaczą środki na ten sam cel.
2. W przypadku wspólnego przedsięwzięcia wniosek sołectwa przewidujący realizację zadania „poza obszarem sołectwa” jest prawidłowy. Jeżeli cechy „wspólności” nie ma (sołectwo, na terenie którego znajduje się nieruchomość nie przeznacza środków na realizację np. remontu, a przeznacza je tylko inne sołectwo), wówczas wniosek sołectwa przewidującego wykonanie zadania poza jego obszarem podlega odrzuceniu.
3. Oceniając warunek mieszczenia się kosztów zadania w kwocie przypadającej sołectwu należy mieć na uwadze, że przy wspólnym przedsięwzięciu należy uwzględnić środki przeznaczane przez wszystkie sołectwa, które przewidziały to zadanie w swoich wnioskach.
4. Sołectwa nie uchwalają wspólnych wniosków(!!!). Wniosek uchwala się i formułuje na ogólnych zasadach. Przedsięwzięcie będzie „wspólne”, jeżeli co najmniej 2 sołectwa przeznaczą środki na dane przedsięwzięcie (w tym jedno uchwala zadanie „na własnym obszarze” a drugie i ewentualne kolejne sołectwa – „poza obszarem”. W praktyce zatem, to wójt (burmistrz) będzie formalnie stwierdzał przy badaniu wniosków, czy mamy do czynienia ze wspólnym przedsięwzięciem (art. 6 ust. 3 ustawy).
5. Wspólne przedsięwzięcia mogą wynikać wyłącznie z wniosków sołectw z terenu danej gminy. Nie jest możliwe wykonywanie przedsięwzięć, których „wspólność” wynika z wniosków sołectw z terenu różnych gmin.

Generalnie instytucję tę oceniam negatywnie. Spowoduje ona szereg problemów praktycznych – np. jak postąpić z wnioskiem sołectwa przewidującym realizację przedsięwzięcia na terenie innego sołectwa (np. remont świetlicy) złożonym 15 września, gdy do 22 września (termin odrzucenia wniosku) brak będzie dowodów czy sołectwo, na terenie którego znajduje się świetlica też przeznaczy na ten cel środki (np. nie złożyło jeszcze wniosku do 22 września). Nie będzie wiadomo czy traktować to przedsięwzięcie jako wspólne czy jako „poza obszarem sołectwa”.

Problemów w zakresie realizacji wspólnych przedsięwzięć należy też oczekiwać w związku z możliwością zmian wniosków w trakcie roku – część zadań może utracić tę cechę w wyniku zmian i stać się zadaniami „poza obszarem sołectwa”. Uważam, że zniesienie słusznie krytykowanej bariery wymagającej realizacji zadań „na obszarze sołectwa” powinno polegać na usunięciu – po prostu – tego przepisu (jak to było przewidziane w senackim projekcie zmian w ustawie z 2011 r.), a nie na tworzeniu sztucznych konstrukcji niedostatecznie skorelowanych z innymi przepisami ustawy.