Drogi w posiadaniu samoistnym a fundusz sołecki

Czy można przeznaczyć pieniądze z funduszu sołeckiego na utrzymanie dróg będących w samoistnym posiadaniu gminy?

Pytanie:

Drogi na terenie gminy nie znajdują się w księgach wieczystych jako gminne, są „w posiadaniu samoistnym”. Dopiero wprowadzając fundusz sołecki gmina zorientowała się, że tak to wygląda. Drogi zawsze utrzymywała. Czy można na ich utrzymanie przeznaczyć pieniądze z funduszu sołeckiego?

Odpowiedź:

Według doktryny prawa cywilnego posiadaczem samoistnym można określić podmiot, który władając rzeczą pozostaje w błędnym, ale usprawiedliwionym okolicznościami przeświadczeniu, że przysługuje mu prawo własności do rzeczy (posiadanie w dobrej wierze). Z kolei w złej wierze pozostaje posiadacz, który wie lub przy dołożeniu należytej staranności powinien wiedzieć, że nie przysługuje mu prawo własności do posiadanej rzeczy

Jak wynika z pytania gmina ponosiła nakłady na drogi w przeświadczeniu, że działki, na których drogi są usytuowane stanowią jej własność. Żaden podmiot nie wytoczył wobec gminy powództwa windykacyjnego o wydanie nieruchomości, a nawet o ustalenie czy uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym.

W obecnym stanie faktycznym należy zatem przyjąć, że gmina przy pomocy tych nieruchomości realizuje zadania własne. Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym niezastrzeżone do kompetencji innych podmiotów. Wobec braku podmiotu roszczącego prawa do dróg i braku jasności co do ich stanu prawnego należy przyjąć, że gmina może ponosić nakłady na ten cel (w tym z funduszu sołeckiego) realizując w ten sposób zadanie o charakterze publicznym, którego nie można nikomu przypisać. Stan ten może się zmienić po ustaleniu właściciela drogi (jeżeli nie będzie nim gmina).

Dodatkowo należy wskazać, że jeżeli gmina ponosiła dotychczas jako posiadacz samoistny w dobrej wierze nakłady na te drogi w wysokości przekraczającej znacznie wartość zajętej działki, to może żądać, aby właściciel przeniósł własności nieruchomości na rzecz gminy (art. 231 k.c.). Prawdopodobne jest też spełnienie przez gminę warunków nabycia własności tych nieruchomości poprzez zasiedzenie. Sytuacja taka będzie miała miejsce po upływie okresu 20 lat samoistnego posiadania nieruchomości w dobrej wierze (art. 172 § 1 k.c.), a w przypadku wykazania złej wiary posiadacza okres zasiedzenia wynosi 30 lat (art. 172 § 2 k.c.).